Chức năng của tỳ vị đối với cơ thể - Góc nhìn Y học cổ truyền

2. Thăng thanh降 trọc - Cơ chế điều hòa

Tỳ có đặc tính thăng thanh (đưa tinh微 đi lên), trong khi vị có tính降 trọc (đưa cặn bã xuống dưới). Đây là biểu hiện của quy luật âm dương trong hoạt động sinh lý. Khi tinh微 được đưa lên, nó sẽ nuôi dưỡng các tạng phủ phía trên như phế, tâm. Đồng thời, chất cặn bã được đưa xuống ruột để thải ra ngoài, duy trì sự cân bằng trong cơ thể.

3. Thống huyết và cố nhiếp - Chức năng đặc biệt

Tỳ có chức năng thống huyết (kiểm soát máu) thông qua việc giữ cho huyết lưu thông trong mạch máu. Khi tỳ khí suy yếu có thể dẫn đến các chứng xuất huyết như chảy máu chân răng, băng huyết. Ngoài ra, tỳ còn có chức năng cố nhiếp, giữ cho các tạng phủ ở đúng vị trí, tránh sa trễ.

4. Sinh thủy生 cốc - Quá trình tạo津 dịch

Tỳ vị tham gia vào quá trình tạo ra và điều hòa các chất dịch trong cơ thể. Thông qua quá trình vận hóa thủy cốc, tỳ vị tạo ra津 dịch nuôi dưỡng các mô, đảm bảo độ ẩm cho da và sự hoạt động trơn tru của các khớp. Khi tỳ vị suy yếu, có thể dẫn đến các chứng khô miệng, khô da, táo bón.

III. Tỳ vị hư hàn - Nhận biết và điều trị

Tỳ vị hư hàn là một chứng bệnh thường gặp trong đông y, biểu hiện qua các triệu chứng như: vị khí hư nhược, không muốn ăn uống, tiêu hóa kém, bụng đầy trướng sau khi ăn. Người bệnh thường có lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng dày, mạch trầm và nhu nhược.

• Tạng tỳ hư có biểu hiện như: chân tay mềm yếu, cơ bắp teo nhẽo, tiêu hóa kém, người mệt mỏi, hụt hơi, sắc mặt vàng hoặc trắng,...
• Tạng vị hư có biểu hiện như: người lạnh và tay chân lạnh, trời lạnh thường đau bụng, đầy bụng có lúc giảm và đỡ hơn khi chườm nóng, rêu lưỡi màu trắng,...

➔ Có thể bạn quan tâm: Sản phẩm Bổ tỳ Taca giúp Ích khí, kiện tỳ, sinh huyết, dưỡng tâm hỗ trợ điều trị các triệu chứng tâm tỳ lưỡng hư, khí huyết bất túc.

IV. Phương pháp bảo vệ chức năng tỳ vị

Để duy trì chức năng tỳ vị khỏe mạnh, cần tuân thủ nguyên tắc "tỳ kỵ hàn thấp". Trong ăn uống, nên ăn thức ăn ấm, tránh đồ sống lạnh, đồ nhiều dầu mỡ. Về thời gian biểu, cần ăn uống điều độ, tránh thức khuya vì theo quan niệm đông y, tỳ vị hoạt động mạnh nhất trong khoảng thời gian từ 7-11 giờ sáng.

V. Mối liên hệ giữa tỳ vị và các tạng phủ khác

1. Ảnh hưởng đến Tâm (Tim)

Trong mối quan hệ ngũ hành, tỳ có trách nhiệm tập hợp và điều hòa huyết trong cơ thể, đồng thời cung cấp huyết cho tâm. Khi tỳ suy yếu, không thể thực hiện chức năng ích khí sinh huyết, tâm sẽ thiếu nguồn dinh dưỡng cần thiết. Hậu quả là có thể dẫn đến các bệnh lý về tim mạch, đặc biệt là những rối loạn liên quan đến tuần hoàn máu.

2. Tác động lên Can (Gan)

Khi chức năng vận hóa của tỳ vị suy giảm, việc tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này tạo gánh nặng cho can, dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ. Can không thể thực hiện tốt chức năng sơ tiết, khiến việc xử lý chất thải gặp khó khăn. Đồng thời, sự tích tụ này cũng ảnh hưởng đến việc cung cấp huyết và các chức năng khác của can.

3. Quan hệ với Phế (Phổi)

Phế là tạng chủ về khí và đảm nhận vai trò điều hòa khí cho toàn thân, phối hợp với tâm trong việc tuần hoàn khí huyết. Tuy nhiên, sức mạnh của phế khí phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng của tỳ vị. Khi tỳ vị suy yếu, khí không được sinh đủ, dẫn đến tình trạng thiếu khí ở phế. Hậu quả là người bệnh dễ mắc các chứng cảm hàn và các bệnh về đường hô hấp.

4. Tương tác với Thận

Mối quan hệ giữa tỳ vị và thận thể hiện rõ qua sự tương tác giữa tinh khí và hậu thiên chi bản. Sức khỏe của thận khí phụ thuộc trực tiếp vào khả năng cung cấp dinh dưỡng của tỳ vị. Khi tỳ vị suy nhược, không thể cung cấp đủ dinh dưỡng, thận sẽ bị tổn thương, biểu hiện qua các triệu chứng như hồi hộp, đổ mồ hôi spontan, sợ lạnh, chân tay lạnh. Đặc biệt, tình trạng này thường liên quan mật thiết đến thói quen ăn uống không điều độ và tình trạng suy nhược cơ thể.